Gaśnice to podstawowe i obowiązkowe wyposażenie wszystkich budynków użytkowych oraz zakładów pracy. Znajomość ich obsługi w celu gaszenia pożarów powinna być wiedzą powszechną, dlatego w zakładach pracy regularnie organizowane są szkolenia przeciwpożarowe. Ponieważ nie jest to jednak wiedza, której używamy na codzień, mogą rodzić się wątpliwości jakie rodzaje gaśnic powinny zostać użyte w gaszeniu różnych pożarów. W tym artykule opowiadamy jakie są rodzaje gaśnic i jakie jest zastosowanie każdej z nich.
Rodzaje pożarów i symbole na gaśnicach
Różne typy gaśnic ze względu na znajdujący się w nich środek gaśniczy przeznaczone są do gaszenia pożarów różnego typu. Wyróżniamy 5 rodzajów pożarów:
A – symbol „A” na gaśnicy dotyczy pożarów ciał stałych, takich jak drewno, papier, tekstylia, guma, plastik.
B – symbol „B” na gaśnicy odpowiada pożarom łatwopalnych cieczy, np. benzyny, farby, nafty czy oleju.
C – symbol „C” na gaśnicy określa pożary gazów takich jak propan, metan czy gaz ziemny
D – symbol „D” na gaśnicy dotyczy pożarów metali łatwopalnych
F – symbol „F” na gaśnicy określa pożary tłuszczy i olei kuchennych
Na etykietach niektórych gaśnic znajdziemy informacje o możliwości gaszenia pożarów urządzeń elektrycznych pod napięciem. Potocznie nazywa się ten typ pożarów symbolem „E„, choć formalnie taka grupa nie istnieje.
Rodzaje gaśnic – podział gaśnic na podstawie środka gaśniczego
Ze względu na typ środka gaśniczego wyróżniamy 4 podstawowe rodzaje gaśnic:
- gaśnice proszkowe
- gaśnice pianowe i płynowe
- gaśnica śniegowa (CO2)
- gaśnice wodne (w tym gaśnice wodno-mgłowe)
Gaśnice proszkowe – do gaszenia pożarów z grup A, B i C
Gaśnica proszkowa to najpopularniejszy i najczęściej spotykany typ. Jest uniwersalna i wielofunkcyjna – służy do gaszenia pożarów z grup A, B i C. Co ważne, nadaje się do gaszenia urządzeń pod napięciem i urządzeń elektrycznych. Niemal wszystkie obiekty użyteczności publicznej oraz biura firm prywatnych wyposaża się właśnie w gaśnice proszkowe. Najbardziej popularna pojemność to gaśnica 6kg.
Gaśnica proszkowa – jak działa?
Gaśnica proszkowa jest tak skuteczna i uniwersalna głównie ze względu na sposób w który działa. Gaśnice proszkowe nie schładzają ognia, a wchodzą z nim w reakcję i za pomocą środka gaśniczego nie pozwalają powtórnie zapalić się ugaszonemu przedmiotowi. Należy pamiętać jednak, że gaśnica proszkowa może ograniczać widoczność w pomieszczeniach zamkniętych i powodować problemy z oddychaniem ze względu na unoszący się drobny proszek.
Gaśnice pianowe i płynowe
Gaśnica pianowa oraz gaśnica płynowa wykorzystują środek gaśniczy w postaci wody z dodatkiem chemicznym. Dzięki temu zwiększona jest jej skuteczność, a wypadku gaśnicy pianowej – możliwe jest utworzenie piany. W zależności od rodzaju, te typy gaśnic mogą być używane przy pożarach z grup A, B i F. Pianowe zwykle używa się do pożarów A i B, z kolei płynowe do wszystkich powyższych.
Gaśnica pianowa i płynowa – zastosowanie
Gaśnice z środkiem gaśniczym składającym się z wody i płynu chemicznego są bardziej wszechstronne i skuteczne niż gaśnice wodne z wodą demineralizowaną. Można je stosować przy pożarach ciał stałych, cieczy palnych, a także niektórych tłuszczy.
Gaśnica typu pianowego lub płynowego gasi płomienie, chłodzi, a także reaguje chemicznie tworząc na powierzchni palącego się przedmiotu roztwór przypominający mydło. Dzięki temu może uszczelnić powierzchnię i zapobiec ponownemu zapłonowi.
Gaśnice śniegowe – CO2
Gaśnice CO2 na dwutlenek węgla często nazywane są także gaśnicami śniegowymi. Umieszcza się je zwykle w biurach i serwerowniach, ponieważ można bezpiecznie używać je w trakcie pożarów z grupy E – pożarów urządzeń elektrycznych. Można użyć ich także w trakcie pożarów z grupy B dotyczących cieczy palnych jak benzyna czy parafina.
Gaśnica śniegowa – czyli gaśnica do gaszenia komputerów
Gaśnice śniegowe, gdzie środkiem gaśniczym jest dwutlenek węgla, mają tę zaletę, że nie pozostawiają żadnych osadów w przeciwieństwie do gaśnic proszkowych. Ma to duże znaczenie podczas gaszenia urządzeń pod napięciem. Niska temperatura (aż do -70 stopni Celsjusza) oraz odcięcie dopływu tlenu skutecznie gaszą ogień. Zatem gaśnica śniegowa sprawdzi się wszędzie tam, gdzie zabrudzenie mogłoby uszkodzić gaszony przedmiot lub pomieszczenie pełne urządzeń pod napięciem.
Gaśnice wodne
Gaśnice wodne, a właściwie wodno-mgłowe, są znane głównie jako gaśnice do gaszenia ludzi. Gaśnica typu wodno-mgłowego dedykowana jest pożarom grupy A – czyli materiałów stałych. Niektóre gaśnice wodne mają także zgodę producentów do gaszenia pożarów grupy F (tłuszcze jadalne i kuchenne oleje do smażenia) oraz elektrykę do 1000V.
Zalety i wady gaśnic wodnych
Gaśnica wodna używa środka gaśniczego jakim jest mgła wodna z wody demineralizowanej. Drobne kropelki wody mają bardzo dużą powierzchnię w stosunku do objętości i dzięki temu szybko parują, jednocześnie szybko pochłaniając energię cieplną.
Po gaszeniu ognia gaśnicą tego typu pozostaje stosunkowo mało zniszczeń. Jest ona jednak aż trzykrotnie mniej skuteczna w porównaniu z gaśnicą proszkową.
Rodzaje gaśnic – podział ze względu na magazynowanie gazu napędowego
Gaśnice możemy podzielić także ze względu na sposób magazynowania gazu napędowego. Poniżej omawiamy gaśnice typu X i Z, a także Y (obecnie nieużywane).
Gaśnica typu X
W wypadku rodzajów gaśnic typu X, środek gaśniczy znajduje się pod stałym ciśnieniem. Taką gaśnicę łatwo rozpoznać dzięki manometrowi – czyli wskaźnikowi ciśnienia. Dzięki temu, że gaśnica jest pod stałym ciśnieniem, możemy od razu przystępować do gaszenia pożarów przy naciśnięciu dźwigni.
Gaśnica typu Z
W przeciwieństwie do gaśnic typu X, gaśnice Z nie są pod stałym ciśnieniem. Ciśnienie które wyrzuca proszek na zewnątrz znajduje się w ładunku CO2. Nabój ten przebija się w momencie naciśnięcia dźwigni. Aby w pełni wykorzystać zawartość gaśnicy, należy nacisnąć dźwignię w celu przebicia naboju, puścić ją i odczekać 5-6 sekund, aby dwutlenek węgla mógł wypełnić cały zbiornik. Po tym można ponownie nacisnąć dźwignię przystąpić do gaszenia.
Ponieważ użycie gaśnicy typu Z w sytuacji stresowej dla niezaznajomionego użytkownika może być bardziej skomplikowane i mniej wydajne (bez odczekania gaśnica nie wyrzuci po prostu całej zawartości), jest to rzadziej spotykany typ gaśnicy.
Gaśnica typu Y
Gaśnice Y należało odwrócić do góry nogami aby wywołać reakcję alkaiczno-kwasową, która wyrzucała proszek. Ponieważ jednak było to niepraktyczne i często niebezpieczne rozwiązanie, w szczególności w wypadku cięższych gaśnic, ten typ nie jest już obecnie stosowany.
Wybór odpowiedniej gaśnicy – zastosowanie gaśnic
Różne przyczyny zapłonu oraz różne palące się substancje decydują o tym, która z gaśnic powinna zostać zastosowana. Użyte nieodpowiednio mogą być nieskuteczne lub nawet spowodować jeszcze większe szkody. Na przykład próba gaszenia palącego się oleju na patelni gaśnicą CO2 może rozsiać palący się tłuszcz po jeszcze większej powierzchni. Z kolei gaśnica proszkowa może nieodwracalnie zniszczyć urządzenie zasypane proszkiem.
Instrukcja użytkowania gaśnicy znajduje się na etykiecie korpusu. Warto jednak zapoznać się z nią zawczasu. W momencie wystąpienia pożaru, emocje raz czas mogą na to już nie pozwolić. Całe szczęście wybór odpowiedniej gaśnicy do biura czy pomieszczenia zwykle powierza się specjaliście. Dobierze on właściwe typy gaśnic, które nadają się do gaszenia konkretnych pożarów mogących potencjalnie wystąpić w danym miejscu.