Szkolenia z zakresu Bezpieczeństwa i Higieny Pracy stanowią ważną część obowiązków wynikających z Kodeksu Pracy. Powinni je odbyć zarówno pracownicy jak i pracodawcy, chociaż ich zakres znacząco się różni. Rozważmy zatem kogo i w jakiej częstotliwości należy wysyłać na kursy BHP. Zastanówmy się również kto może przeprowadzać tego typu szkolenia.
Kursy BHP – przepisy prawa
Jak wspomnieliśmy, kwestie bezpieczeństwa w zakładzie pracy są ściśle regulowane przez prawo polskie. Opublikowane w Kodeksie Pracy przepisy stanowią między innymi, że objęci nim muszą być wszyscy, którzy wykonują i nadzorują pracę. Na przykład w art. 2373 § 21 k.p. zawiera zapis:
„Pracodawca jest obowiązany odbyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy w zakresie niezbędnym do wykonywania ciążących na nim obowiązków. Szkolenie to powinno być okresowo powtarzane.”
Wynika z niego obowiązek okresowego szkolenia z zakresu BHP dla przedsiębiorcy będącego właścicielem firmy. Podobny zapis, ale odnoszący się do podwładnych, znajduje się w art. 2373 § 2 tego samego kodeksu:
„Pracodawca jest obowiązany zapewnić przeszkolenie pracownika w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy przed dopuszczeniem go do pracy oraz prowadzenie okresowych szkoleń w tym zakresie.”
Warto zwrócić uwagę, że wymagane jest przeszkolenie pracownika przed dopuszczeniem go do pracy. Nie może on zatem podjąć wykonywania czynności na przydzielonym stanowisku, jeśli nie przejdzie wcześniej instruktażu. Od zasady tej istnieje jednak jeden wyjątek. Nie jest konieczne wstępne wprowadzenie osoby, która wcześniej zajmowała takie samo stanowisko w innej firmie. Podobnie jak ma to miejsce w wypadku pracodawcy, kursy BHP muszą odbywać się w regularnych odstępach czasu.
Częstotliwość szkoleń w świetle rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy
Szczegółowe informacje dotyczące cyklicznych kursów podano w rozporządzeniu Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz.U. 2005 nr 116 poz. 972 ze zmianami). Podano w nim nie tylko jak często powinny się odbywać, ale również zakres przeprowadzonego szkolenia, jego dokumentację i warunki zwolnienia.
Z ustawy tej wynika, że kursy dla pracowników dzielą się na wstępne i okresowe. Pierwsze mogą przybierać formę instruktażu ogólnego lub stanowiskowego, które jest przeprowadzane po przyjęciu do pracy i dotyczą również uczniów i studentów rozpoczynających praktykę zawodową.
Drugie powinny być organizowane w następującej częstotliwości:
- co najmniej raz do roku – w wypadku osób wykonujące prace robotnicze na stanowiskach, na których występuje szczególne narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia
- przynajmniej co 3 lata – dla robotników fizycznych
- minimum raz na 5 lat – dla szerokiej grupy pracowników zajmujących stanowiska kierownicze i inżynieryjno-techniczne, oraz pracowników służby BHP, a także pracodawców.
Pierwszy kurs musi odbyć się w ciągu pierwszych 6 lub 12 miesięcy od momentu podjęcia pracy – w zależności od zajmowanego stanowiska. Od 1 stycznia 2019 roku, zwolnieni ze szkoleń okresowych są pracownicy administracyjno-biurowi, zatrudnieni u pracodawcy zakwalifikowanego do grupy zawodowej, dla której określono nie wyższą niż trzecią kategorię ryzyka.
Czas i zakres szkolenia BHP
Analizując przepisy mówiące jak często trzeba wysyłać pracowników na szkolenia, można dojść do wniosku, że im większa odpowiedzialność, tym rzadziej należy ich doszkalać. Jest to wrażenie pozorne z dwóch powodów.
- Zakres przekazywanej wiedzy dla robotników i kierowników znacząco się różni. W przypadku okresowych kursów dla pracowników fizycznych program zawiera 8 godzin lekcyjnych instruktażu wraz z wykładem. Kierownicy i właściciele firm muszą jednak przejść dwukrotnie dłuższe, szczegółowe szkolenie w postaci kursu, seminarium lub samokształcenia kierowanego.
- Pracownicy na stanowiskach kierowniczych i pracodawca, którzy ukończyli kurs BHP mogą przeprowadzać instruktaż ogólny i stanowiskowy. W gruncie rzeczy, przypominają sobie zasady bezpieczeństwa i higieny pracy za każdym razem, kiedy dzielą się tą wiedzą.
Zwróćmy uwagę, że obowiązkowe zajęcia z zakresu bezpieczeństwa pracy, w pewnych sytuacjach mogą być przeprowadzone przez pracodawcę, wyznaczoną przez niego osoby lub pracownika służby BHP o ile posiadają wystarczającą wiedzę, umiejętności dydaktyczne i mogą udokumentować fakt przejścia kursu. Jeśli jednak w zakładzie pracy nie ma wyznaczonej osoby, która może takie szkolenia organizować – pracodawca, ceniąc swój czas i związane z tym koszty, może skorzystać z usług zewnętrznej firmy, takiej jak nasza.